بررسی مقاومت به سایه و خشکی گونه بومی چمن علف گندمی (agropyron deserturum)

خشکی و مسئله کمبود نور و ایجاد سایه به واسطه توسعه سازه های بشری و همچنین سایه نا شی از درختان در فضای سبز، دو چالش مهم پیش روی چمن به عنوان یکی از اجزای اصلی فضای سبز شهری می باشد. در رویارویی با این دو مشکل انتخاب گونه ها و ارقام مقاوم به سایه و خشکی بویژه گونه های بومی یکی از روشهای مفید توصیه شده می باشد. این پژوهش در سال 91-1390 در گلخانه پژوهشی دانشگاه صنعتی اصفهان طی دو آزمایش به ترتیب به بررسی تحمل به سایه و تحمل به خشکی درسطوح مختلف سایه گونه بومی علف گندمی (agropyron desertorum) و گونه تال فسکیو (festuca arundinaceae) پرداخت. آزمایش اول شامل چهار سطح سایه (0، 50، 70 و 90 درصد) و دو گونه با 3 تکراردر قالب طرح کاملا تصادفی انجام شد. آزمایش دوم شامل سه سطح سایه (0، 50 و 70 درصد) و دو گونه و دو سطح آبیاری (آبیاری کامل و قطع آبیاری) با 3 تکرار به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی انجام پذیرفت. تجزیه داده ها در هر دو آزمایش به صورت تجزیه مرکب صورت پذیرفت. نتایج حاصل از آزمایش اول (بررسی تحمل به سایه) نشان داد که سایه در هر دو گونه باعث افزایش ارتفاع، ظرافت برگ و کاهش پنجه زنی گردید. وزن تر و خشک اندام هوایی و ریشه در گونه تال فسکیو با افزایش شدت سایه نسبت به گونه آگروپایرون کاهش بیشتری را نشان داد. میزان فتوسنتز تال فسکیو در نور کامل بیشتر از آگروپایرون بود اما در سایه نسبتا شدید 70 درصد، آگروپایرون قدرت فتوسنتزی بیشتری داشت. با افزایش سطوح سایه میزان قند محلول در هر دو گونه کاهش یافت بطوریکه تال فسکیو کاهش 46 درصدی را در مقابل کاهش 21 درصدی در آگروپایرون نشان داد. نتایج آزمایش دوم ( بررسی تحمل به خشکی در سطوح مختلف سایه) نشان داد تقابل سایه و خشکی باعث کاهش اثر منفی خشکی بر رنگ و خشکیدگی برگها در هر دو گونه گردید. درصد برگشت پذیری گونه آگروپایرون در سایه 50 و 70 درصد بیشتر از تال فسکیو بود. در شرایط سایه و خشکی آگروپایرون نسبت به تال فسکیو کاهش کمتری در وزن تر و خشک ریشه نشان داد. همچنین آگروپایرون تحت شرایط خشکی کمترین درصد مرگ و میر ریشه در عمق صفر تا 20 را در سایه 50 و 70 نشان داد. در شرایط خشکی و نور کامل تال فسکیو پرولین بیشتری نسبت به آگروپایرون تولید کرد امادر سایه 70 درصد گونه آگروپایرون پرولین بیشتری تولید نمود. در میزان تولید مالون دی آلدهاید در شرایط نور کامل و خشکی بین دو گونه تفاوت معنی داری دیده نشد. در سایه 50 درصد تال فسکیو مالون دی آلدهاید کمتری نسبت به آگروپایرون تولید کرد اما در سایه 70 درصد تولید این ماده در آگروپایرون کمتر بود. درگیاهان خشکی دیده آگروپایرون در کلیه سطوح سایه فعالیت آنزیم پر اکسیداز بیشترازتال فسکیو بود. به نظر می رسد گونه آگروپایرون در شر ایط آبیاری و خشکی قادر است سطوح سایه تا 70 درصد را تحمل کند ولی گونه تال فسکیو تا سایه 50 درصد کارایی قابل قبولی داشته است.